काठमाडौं, २ असार । भर्खरै गरिएको एक वैज्ञानिक अध्ययनले मानव उपभोगको लागि मारिने रेन्वो ट्राउटजस्ता माछाहरू २ देखि २० मिनेटसम्म कडा पीडा सहन सक्ने खुलासा गरेको छ । यो चकित पार्ने निष्कर्ष ‘साइन्टिफिक रिपोर्ट्स’ पत्रिकामा छापिएको छ ।

जसमा माछा मार्ने सामान्य तरिका हावाको प्रभावलाई विस्तृत रूपमा जाँच गरिएको थियो र यस विधिमार्फत माछालाई पानीबाट बाहिर निकालेर हावामा छाडिन्छ, जसका कारण बिस्तारै अक्सिजनको अभावमा उनीहरू मर्दै आएका छन् । यस प्रक्रियाको क्रममा रेन्वो ट्राउटले औसत १० मिनेटको लागि मध्यम देखि गम्भीर पीडा सहेको देखिएको हो ।

पानीवाट बाहिर ६० सेकेन्ड हावामा बस्दा माछाको शरीरमा गम्भीर तनाव उत्पन्न हुने अध्ययनले देखाएको छ । यो प्रतिक्रिया यति छिटो छ कि यो अन्य तनावहरू भन्दा धेरै हानिकारक छ,  जस्तै माछाको भीड, तिनीहरूलाई ह्यान्डल गर्न वा अक्सिजनको हल्का कमीले गर्दा यस्तो हुन्छ । तर, हाइड्रो मिनरल असंतुलन अर्थात् शरीरमा पानी र खनिजहरूको असंतुलन, हावावाट श्वास लिने काम भने एक मिनेट भित्र सुरु हुन्छ। जसका कारण माछाको पीडा झनै बढन जान्छ ।

कतिपय ठाउँमा माछा मार्न बरफको चिसो पानीमा फ्याँकिन्छ तर यो विधि पनि निकै पीडादायी साबित हुँदैछ । तिनीहरूको चयापचय बरफको पानीमा सुस्त हुन्छ, यसले तिनीहरूलाई बाहिर जान अझ बढी समय लिनु पर्ने हुन्छ ।  यस अवधिमा पनि उनीहरूले लामो समयसम्म पीडा सहन्छन् ।

अध्ययनका अनुसार विद्युतीय स्टनिङ विधिलाई राम्ररी अपनाएमा माछाको दु:खाइलाई धेरै हदसम्म कम गर्न सकिन्छ । शोधकर्ताहरूले भने कि एक डलर खर्चबाट नै १ देखि २० घण्टासम्म माछाको पीडा कम गर्न सकिन्छ, जुन एक धेरै प्रभावकारी र मानवीय समाधान हुन सक्ने सुझाव दिइएको छ ।

अनुसन्धानका सह लेखक भ्लादिमिर अलोन्सोका अनुसार यो अध्ययन ‘वेलफेयर फुटप्रिन्ट फ्रेमवर्क’ नामक वैज्ञानिक विधिबाट गरिएको हो। जसले पशु कल्याण मापन गर्ने सही र पारदर्शी तरिका प्रदान गर्दछ ।

यस अध्ययनले नीति निर्माताहरूलाई विश्वव्यापी रूपमा २.२ ट्रिलियन गैर खेती र १७१ बिलियन खेती गरिएका माछाहरूको मृत्युलाई कम पीडादायी बनाउन मद्दत गर्न सक्ने जनाइएको छ ।

यस अनुसन्धानले माछाको मानवीय उपचारको लागि मात्र बोल्दैन, तर यो पनि देखाउँछ कि कसरी पशु कल्याण र वैज्ञानिक प्रविधिहरूले खाद्य क्रूरता कम गर्न एकसाथ काम गर्न सक्छन् ।