भारतमा अहिले हृदयाघात उमेर नहेरी झपक्कै पर्दैछ। नयाँ तथ्याङ्क भन्छ — अब हृदयाघात ‘बुढाहरूको’ रोग होइन, २५–४० वर्षका युवाहरूमा महामारीझैँ फैलिएको छ ।

नयाँ तथ्याङ्क के भन्छ ?

राष्ट्रिय अपराध रेकर्ड ब्युरो (NCRB) का अनुसार, २०२२ मा भारतमा हृदयाघातबाट ३२,४५७ जनाको मृत्यु भएको छ । अघिल्लो वर्षको तुलनामा यो संख्या १२.५ प्रतिशतले बढेको हो । अझ डरलाग्दो कुरा त के छ भने, हृदयाघातबाट ज्यान गुमाउनेमध्ये ५० प्रतिशत पुरुष र २५ प्रतिशत ४० वर्षभन्दा कम उमेरका छन् ।

के कारणले युवामा हृदयाघातको जोखिम बढेको हो ?

 जीवनशैली र खानपान परिवर्तन:

आजको पुस्ताले परम्परागत खाना छाडेर फास्टफूड, प्रोसेस्ड खाना र चिल्लो पदार्थको बढी सेवन गर्न थालेका छन्। व्यायामको ठाउँमा स्क्रिन टाइम, निद्राको सट्टा मोबाइल प्रयोग, र चापयुक्त जीवनशैलीले मुटुमा अतिरिक्त दबाव सिर्जना गरिरहेको छ।

मधुमेह, उच्च रक्तचाप र कोलेस्टेरल:

यी रोगहरू पहिले वृद्धामा देखिन्थे, अहिले भने ३० कट्न नपाउँदै युवामा देखा पर्न थालेका छन्। LDL (खराब कोलेस्टेरल) को मात्रा बढ्नु मुख्य जोखिम हो।

 धूम्रपान, मद्यपान र ड्रग्स:

धूम्रपान र मद्यपानले रक्तनली खुम्च्याउँछ, रगत जम्न सजिलो बनाउँछ, जुन हृदयाघातको कारण बन्छ। कोकेन वा अन्य नशालु पदार्थको प्रयोगले अझ तत्कालीन असर पुर्‍याउँछ।

 वायु प्रदूषण:

दिल्ली, मुम्बईजस्ता शहरमा वायु प्रदूषण अत्यधिक छ। PM2.5 कण सासमार्फत शरीरमा प्रवेश गरेर हृदय र फोक्सोमा असर गर्छ। हाल वायु प्रदूषणलाई पनि हृदयाघातको "non-traditional" कारणको रूपमा लिइएको छ।

 मानसिक तनाव:

कामको चाप, बेरोजगारी, सम्बन्ध समस्या र सामाजिक दबाबले मानसिक तनाव बढेको छ। तनावले हर्मोनल असन्तुलन ल्याई मुटुको कार्यप्रणालीमा असर गर्छ।

आनुवंशिक र शारीरिक संरचना:

दक्षिण एशियाली जनसंख्यामा सानो रक्तनली, बढी चर्बी जम्ने प्रवृत्ति, र आनुवंशिक रूपमा हृदय रोगको जोखिम बढी हुने प्रमाणित भइसकेको छ।

समाधान के हो ?

वर्षमा कम्तीमा एकपटक रक्तचाप, ब्लड सुगर र कोलेस्टेरल जाँच गरौं ।

खानपान सुधारौं, व्यायामलाई दैनिक बानी बनाऔं ।

धूम्रपान, मद्यपान, र ड्रग्स पूर्ण रूपमा छोडौं ।

तनाव व्यवस्थापन गरौं – योग, ध्यान र मनोपरामर्शको सहारा लिऔं ।

वायु प्रदूषणबारे सचेत बनौं – मास्कको प्रयोग, हरियाली विस्तारमा योगदान दिऔं ।

निष्कर्ष: 
अब हृदयाघात उमेरको हिसाबले मात्र हेर्ने रोग रहेन। भारतमा मुटुको समस्या तीव्र रूपमा फैलिँदैछ र विशेषगरी युवापुस्तामा भयावह अवस्थामा पुगिसकेको छ। समयमै सचेतना, परीक्षण र सुधारात्मक बानीले यस समस्यालाई कम गर्न सकिन्छ।

सन्देश:

"स्वास्थ्य जाँच गरौं, सजग बनौं, मुटुलाई बचाऔं। आजको सजगता भोलिको जीवन र भविष्य हो।"