काठमाडौं, असार २४, २०८२।  २०७२ को विनाशकारी भूकम्पपछि लामो समय बन्द रहेको तातोपानी नाका पुनःसञ्चालनमा आउँदै गर्दा नेपाल–चीन व्यापारको केन्द्र बन्दै आएको रसुवागढी नाका फेरि एकपटक प्राकृतिक विपत्तिको मारमा परेको छ। असार २३ गते राति परेको अविरल वर्षापछि तिब्बतबाट आएको बाढीले रसुवागढीस्थित नेपाल–चीन जोड्ने मितेरी पुल बगाउनुका साथै भन्सार यार्डमा रहेका सयौँ गाडी क्षति पुग्नुका साथै  बगाएको खबर छ। यससँगै नेपाल–चीन व्यापारिक मार्ग पूर्ण रूपमा ठप्प भएको छ।

मितेरी पुल बग्दा सडक सम्पर्क विच्छेद

रात(२०८२ असार २४ गते) को विहान  ३:१५ बजे आएको बाढीले रसुवागढीको मुख्य मितेरी पुल बगाउँदा नेपाल र चीनबीचको सडक सम्पर्क पूर्णरूपमा विच्छेद भएको छ। पुल बगेसँगै रसुवागढी नाका अवरुद्ध भएको र दशैंकाे समयमा अब कुनै पनि सवारीसाधन वा मालसामानको आवागमन सम्भव नरहेको रसुवा प्रमुख जिल्ला अधिकारी अर्जुन पौडेलले जानकारी दिएका छन्।

१५० मध्ये अधिकांश गाडी बगाए बाढीले, चालकहरू हराइरहेका

रसुवा भन्सारको यार्डमा पार्किङ गरिएको करिब १५० वटा गाडीमध्ये अधिकांश इलेक्ट्रिक (EV) गाडी रहेको र तीमध्ये धेरैजसो बाढीले बगाएको बताइएको छ। ती गाडीहरू चीनबाट नेपाल आयात गरी भन्सार प्रक्रिया पूरा गरिन बाँकी रहेका थिए।

बाढी आएको समयमा यार्डमा काम गरिरहेका केही चालक र मजदुर समेत सम्पर्कविहीन बनेका छन्। स्थानीय प्रशासन र सुरक्षाकर्मीहरू अहिले खोज तथा उद्धार कार्यमा खटिएका छन्। "हराइरहेका व्यक्तिहरूको खोजी तीव्र पारिएको छ, बाढीले बगाएको आशंका छ," प्रमुख जिल्ला अधिकारी पौडेलले भने।

भन्सार यार्डमा ठूलो क्षति, कन्टेनर बगाए बाढीले

राष्ट्रिय विपद् जोखिम न्यूनीकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरण (NDRRMA) ले दिएको प्रारम्भिक जानकारी अनुसार, असार २३ गते बिहान ४ बजे टिमुरेस्थित भन्सार यार्डमा बाढी पस्दा मालबाहक कन्टेनरहरू बगाएको छ। यार्डमा संरचनागत क्षति पनि भएको देखिन्छ। यद्यपि अहिलेसम्म कुनै मानवीय क्षति पुष्टि नभएको प्राधिकरणको भनाइ छ।

तल्लो क्षेत्रमा सतर्कता, सुरक्षा आग्रह

प्राधिकरणले नदीमा बहाब अझै उच्च रहेको बताउँदै तल्लो तटीय क्षेत्रमा बसोबास गर्ने नागरिकहरूलाई सुरक्षित स्थानमा बस्न र सतर्क रहन अनुरोध गरेको छ। थप क्षति नहोस भनेर सुरक्षा निकाय घटनास्थलमै खटिएको बताइएको छ।

रसुवागढी नाका बन्द, वैकल्पिक मार्ग ताताेपानी र भारततर्फ

मितेरी पुल र यार्डमा क्षति भएपछि रसुवागढी नाका तत्कालका लागि बन्द गरिएको छ। यो नाका बन्द हुँदा नेपाल–चीन व्यापार पुनः अवरुद्ध भएको छ ।

यस नाकाबाट दैनिक रुपमा थुप्रै व्यापारिक सामान आयात-निर्यात हुने गर्दथे। रसुवागढीको विकल्पमा ताताेपानी नाका र  भारतको कलकत्ता नाका प्रयोग गर्नु पर्ने बाध्यता देखिएको छ, जसले आयातमा समयावधि र ढुवानी लागत दुवै बढाउने निश्चित छ।

तातोपानी नाका २०७२ सालको भूकम्पपछि बन्द भएको थियो र साढ़े दुई वर्षअघि मात्र पुनः खुला भएको हो। तर, त्यो नाका हाल पनि सीमित मात्रामा प्रयोगमा छ। अहिले रसुवागढी समेत बन्द हुँदा चीनसँगको वैकल्पिक सवारी व्यापार मार्ग पूर्ण रूपमा अवरुद्ध भएको छ।

व्यापारमा गहिरो असर, राजस्व संकलनमा गिरावटको चेतावनी

रसुवागढी नाका बन्द हुँदा व्यापार मात्र होइन, सरकारको राजस्व संकलनमा पनि ठूलो असर पर्ने देखिन्छ। रसुवाबाट दैनिक रूपमा लाखौं रुपैयाँ बराबरको राजस्व सङ्कलन हुँदै आएको थियो। भन्सार यार्डमा रहेका गाडीहरू, विशेषतः EV, बग्दा यसमा थप आर्थिक क्षति जोडिएको छ।

निष्कर्ष : पूर्वतयारीविना ठूलो नोक्सानी

वर्षा सुरु भए पनि पूर्व सूचना प्रणाली वा नदी नियन्त्रण उपाय प्रभावकारी नहुनुका कारण यस्तो विपदले ठुलो क्षति पुर्‍याएको हो। भविष्यमा यस्ता घटनाबाट जोगिन पूर्वानुमान, संरचनागत मजबुती र विपद् तयारीमा तत्काल ध्यान दिन आवश्यक देखिएको छ।

साँघु टिप्पणी :

यो घटनाले फेरि एक पटक देखाएको छ-नेपालजस्तो हिमाली भूभागमा चीनसँगको व्यापारिक सम्बन्ध प्राकृतिक जोखिममा अत्यधिक निर्भर छ । भौगोलिक चुनौती, पूर्वाधारको कमजोरी र अलमलिएको प्रशासनिक संयन्त्रबीच अब नेपालले दीर्घकालीन समाधान सोच्नैपर्ने वेला आएको छ।

(स्रोत : स्थानीय प्रशासन, राष्ट्रिय विपद् प्राधिकरण, रसुवा समाचारदाता)