काठमाडौँ, जेठ २९ गते । राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा तीव्र रूपमा बढ्दै गइरहेको साइबर अपराध र साइबर वारफेयर जस्ता चुनौतीहरूको सन्दर्भमा प्राप्त ज्ञान, सीप र अनुभवहरू आदान-प्रदान गर्ने उद्देश्यले नेपाली सेनाले एकदिने राष्ट्रिय साइबर सुरक्षा गोष्ठी-२०८२ आयोजना गरेको छ । गोष्ठी  काठमाडौँस्थित जंगी अड्डा परिसरमा आयोजना गरिएकाे थियाे । 

उक्त गोष्ठीमा सरकारका विभिन्न निकायहरू, सुरक्षासंस्था, सूचना तथा प्रविधि क्षेत्रका विज्ञहरू, अनुसन्धानकर्ता, नीति निर्माताहरू तथा निजी क्षेत्रका प्रतिनिधिहरूको उल्लेखनीय सहभागिता रहेको थियो । गोष्ठीमा साइबर सुरक्षा नीति, पूर्वाधार, प्रविधि, मानव संसाधन र अन्तरसंस्थागत समन्वय सम्बन्धी विभिन्न पक्षहरूमा गहन छलफल तथा प्रस्तुतिहरू दिइएका थिए ।

साइबर सुरक्षालाई समग्र राष्ट्रिय सुरक्षासँग जोड्दै

कार्यक्रम उद्घाटन गर्दै नेपाली सेनाका प्रधानसेनापति  अशाेराज सिग्देलले साइबर सुरक्षा अब केवल प्रविधि वा प्राविधिक व्यक्तिको मात्रै विषय नरहेको उल्लेख गर्दै यसलाई राष्ट्रिय सुरक्षाको महत्वपूर्ण आयामको रूपमा लिनुपर्ने आवश्यकता औंल्याएका थिए । उनका अनुसार, डिजिटल युगसँगै सिर्जना भएका जोखिमहरूलाई सामना गर्न राज्यका सबै संयन्त्रबीच समन्वय आवश्यक छ ।

प्रधानसेनापतिले भने, “अबको युद्ध केवल गोली–बारुदको होइन, सूचना, नेटवर्क र डाटामा पनि लडिन्छ । त्यसैले हामीले तयारी मिलाउनु जरुरी छ ।”

विषयगत सत्र र प्रस्तुतिहरू

गोष्ठीमा विभिन्न सत्रहरू सञ्चालन गरिएको थियो । नेपाल प्रहरी, सशस्त्र प्रहरी बल, सूचना प्रविधि विभाग, नेपाल टेलिकम, नेपाल विद्युत प्राधिकरण, तथा निजी क्षेत्रका साइबर विशेषज्ञहरूले आ–आफ्नो पक्षबाट साइबर अपराधको वर्तमान अवस्था, प्रमुख चुनौतीहरू, कानुनी तथा संस्थागत संरचना, र सम्भावित समाधानबारे कार्यपत्र प्रस्तुत गरेका थिए ।

साइबर क्राइम ट्रेन्ड, डाटा सुरक्षा, संवेदनशील पूर्वाधारको डिजिटल सुरक्षा, इथिकल ह्याकिङ, र साइबर वारफेयरको सम्भाव्यता लगायतका विषयमा गम्भीर छलफलहरू भएका थिए ।

नीतिगत र प्राविधिक सुझावहरू

गोष्ठीको निष्कर्षमा सहभागीहरूले नेपालमा साइबर सुरक्षाको क्षेत्रमा निम्न सुधारात्मक कदमहरू तत्काल आवश्यक रहेको सुझाव दिएका छन् :

राष्ट्रिय साइबर सुरक्षा नीति कार्यान्वयनमा गति दिनु,

साइबर अपराधसम्बन्धी कानूनी सुधार र स्पष्ट दण्ड प्रणाली,

सार्वजनिक तथा निजी क्षेत्रबीच सहकार्य,

सरकारी र सुरक्षासंस्थाहरूका कर्मचारीहरूलाई साइबर सुरक्षामा तालिम,

डिजिटल पूर्वाधारको सुदृढीकरण र निगरानी प्रणालीको विकास ।

नेपाली सेनाको सक्रियता

नेपाली सेना पछिल्ला वर्षहरूमा साइबर सुरक्षालाई आफ्ना सुरक्षा रणनीतिको प्रमुख अंग बनाउँदै आएको छ । सेनाले आफ्नै साइबर सुरक्षा इकाइ स्थापना गरी अत्याधुनिक प्रविधि र मानव संसाधन विकासमा लगानी गरिरहेको छ । साथै, अन्तर्राष्ट्रिय सुरक्षासंस्थाहरूसँग समेत सहकार्य विस्तार गरिँदै आएको जानकारी गोष्ठीमा प्रस्तुत गरियो ।

निष्कर्ष
नेपालजस्तो डिजिटल रूपान्तरणको चरणमा रहेको देशका लागि साइबर सुरक्षा अब टार्नै नसकिने चुनौती बनिसकेको छ । यस्ता गोष्ठीहरूले जानकारी, सहकार्य र चेतनाको स्तर अभिवृद्धि गर्न सहयोग पुर्‍याउने विश्वास गरिएको छ ।

नेपाली सेनाको अगुवाइमा आयोजित राष्ट्रिय साइबर सुरक्षा गोष्ठी–२०८२ नीतिगत संवाद र रणनीतिक समन्वयतर्फ एक सकारात्मक अभ्यासका रूपमा चिनिएको छ।

👉 थप जानकारीका लागि www.sanghunews.com मा नियमित भ्रमण गर्नुहोस्।