नेपालमा हुने अन्तर्राष्ट्रिय चलचित्र महोत्सवको वास्तविक शक्ति, कमजोरी, अवसर र खतराहरू विभिन्न कारकहरूमा निर्भर हुन्छन् र महोत्सवको विशिष्ट परिस्थिति र उद्देश्यहरूलाई ध्यानमा राखेर थप विस्तृत विश्लेषण आवश्यक हुन्छ । नेपाली सिनेमा उद्योग, जसलाई ‘कलिउड’ पनि भनिन्छ, यसको आफ्नै छुट्टै विशेषताहरू छन् ।
यहाँ नेपाली चलचित्र उद्योगका केही सामान्य विशेषताहरू पनि रहेका छन् :
सांस्कृतिक पहिचान :
नेपाली सिनेमाले प्रायः नेपाली जनताको सांस्कृतिक परम्परा, मूल्यमान्यता र जीवनशैलीलाई झल्काउँछ । यसले स्थानीय भाषा, रीतिरिवाज, चाडपर्व र सामाजिक मुद्दाहरूलाई चित्रण गरी नेपालको सांस्कृतिक पहिचानको संरक्षण र प्रवद्र्धन गर्दछ ।
सांगीतिक तत्वहरू :
नेपाली चलचित्रहरूमा संगीतले महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ । धेरैजसो नेपाली चलचित्रहरूमा रोमान्टिक गीत, नृत्य संख्या, र लोक–प्रेरित धुनहरू सहित धेरै गीतहरू रहेका हुन्छन् । यी गीतहरूले कथा कथनमा योगदान पु¥याउँछन् र प्रायः चलचित्रको प्रचारको भागको रूपमा लोकप्रिय हुन्छन् ।
विधाको विविधता :
नेपाली सिनेमाले रोमान्टिक नाटक, सामाजिक मुद्दामा आधारित चलचित्र, एक्शन थ्रिलर, कमेडी र ऐतिहासिक चलचित्रहरू सहित विभिन्न विधाहरू समावेश गर्दछ । जहाँ रोमान्टिक चलचित्रहरू धेरै लोकप्रिय छन्, त्यहाँ विभिन्न विधाहरू अन्वेषण गर्ने र कथा सुनाउने प्रविधिहरू प्रयोग गर्ने बढ्दो प्रवृत्ति भएको छ ।
१. भावनात्मक कथाहरूमा
फोकस गर्नुहोस् :
नेपाली चलचित्रहरूले प्रायः भावनात्मक कथाहरू, सम्बन्धहरूलाई हाइलाइट गर्ने, पारिवारिक गतिशीलता र मानव भावनाहरूलाई जोड दिन्छ । प्रेम, मित्रता, बलिदान र सामाजिक द्वन्द्व नेपाली चलचित्रमा आवर्ती विषयवस्तु हुन् ।
२. कम बजेटमा निर्माणः
नेपाली चलचित्र उद्योग मुख्यतया कम बजेटद्वारा निर्माण हुने विशेषता छन् । सीमित वित्तीय स्रोतहरूले प्रायः चलचित्रहरूको उत्पादन मूल्य, प्राविधिक पक्षहरू र दृश्य प्रभावहरूलाई प्रभाव पार्छ । तर, पछिल्लो समय लगानी बढाउन र उत्पादनको स्तर उकास्ने प्रयास भइरहेको पाइन्छ ।
३. स्थानीयकरण :
नेपाली सिनेमाले मुख्यतया स्थानीय दर्शकहरूलाई पूरा गर्छ, र कथाहरू नेपाली सन्दर्भमा सेट गरिएका छन् । यो स्थानीयकरणले दर्शकहरूसँग सांस्कृतिक र भावनात्मक स्तरमा जोडिन मद्दत गर्छ र चलचित्रहरूलाई नेपाली दर्शकहरूसँग सम्बन्धित बनाउँछ ।
४. बढ्दो अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता :
नेपाली चलचित्र उद्योगले चुनौतीहरूको सामना गरिरहेको बेला नेपाली चलचित्रको अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता बढ्दै गएको छ । केही नेपाली चलचित्रहरू अन्तर्राष्ट्रिय फिल्म फेस्टिभलका लागि छनोट भएका छन् र विश्वस्तरमा उद्योगको दृश्यतामा योगदान पु¥याउँदै प्रशंसा पाएका छन् ।
नेपाली सिनेमा उद्योग विकसित हुँदैछ र उत्पादन मूल्य, कथा कथन प्रविधि, र विविध कथाहरूको खोजीमा सुधार गर्न बढ्दो जोड दिइएको छ । यस उद्योगले दर्शकको बदलिँदो रुचीलाई अनुकूल बनाउने र नेपाली चलचित्रको समग्र गुणस्तर बढाउने प्रयास गरिरहेको छ ।
नेपाली चलचित्र उद्योगले कई समस्याहरू सामना गर्दछ । यसमा केही मुख्य समस्याहरू र त्यसका समाधानहरू निम्न रूपमा हुन सक्छन् :
१. वित्तीय समस्या :
नेपाली चलचित्र उद्योगले साधारणतया छोटो आर्थिक लागतमा कार्यान्वयन गर्दछ । निर्माण मूल्यको सीमितता लगायत वित्तीय संकटले चलचित्र निर्माणमा असर गर्छ । समाधानका लागि, सरकारले नेपाली चलचित्र उद्योगलाई आर्थिक सहायता प्रदान गर्न सक्छ । विदेशी निवेश बढाउन र वित्तीय संस्थाहरूसँग सहकार्य गर्ने पनि एक समाधान हुन सक्छ ।
२. बजार अभाव :
नेपाली चलचित्र उद्योगले बाजार अभावको सामना गरिरहेछ । विदेशी चलचित्रहरूको प्रवेश, निर्माण र वितरणमा समस्याहरूले नेपाली चलचित्रहरूको वितरण र प्रदर्शन रोक्न सक्छ । समाधानका लागि, नेपाली चलचित्रहरूलाई बाजारमा विपरीत प्रतिस्पर्धा गर्ने, मार्केटिङ र विपणनका रणनीतिहरू प्रयोग गर्ने, र प्रचार र प्रमोशनमा विशेष गर्ने आवश्यकता छ ।
३. नयाँ कथाहरूको अभाव :
नेपाली चलचित्रमा मौलिक कथा र लेखनको अभाव पनि एक समस्या हो । घरेलु कथाहरूका अतिरेकमा भएकोले नयाँ, प्रभावशाली, र अद्यावधिक कथालाई निर्माण गर्न सकिएन । एक समाधान यस्तो समस्यामा नयाँ र नवीनतम् कथाहरू लेख्ने तथा लेखकको माध्यमबाट समर्थन गर्ने छ । समर्थनको रूपमा, चलचित्र लेखकहरूलाई प्रशिक्षण, कार्यशालाहरू, र लेखन पुरस्कारहरू प्रदान गर्न सकिएको अवस्था छैन ।
४. पाइरेसीको समस्या :
पाइरेसी नेपाली चलचित्र उद्योगका लागि ठुलो समस्या हो । अवैध डिभिडीहरू र अनलाइन पाइरेसीले चलचित्र निर्माताहरूको आयको स्रोतलाई प्रभावित गर्दछ । समाधानका लागि, कठिनाई गर्ने कानूनी कार्यवाही, सजाय जुर्म आयोग, र जनसाधारणको जागरुकता बढाउने जस्ता उपायहरू अपनाउन पर्छ ।
५. विदेशी प्रभाव :
विदेशी चलचित्रहरूले नेपाली चलचित्रमा प्रतिस्पर्धा बढाएको छ । यसले नेपाली चलचित्रहरूको बजारमा प्रभाव गर्दछ र नेपाली चलचित्रहरूलाई प्रदर्शन र प्रचारमा अवसरहरूलाई खिचेको छ । समाधानका लागि, नेपाली चलचित्रहरूलाई नेपाली समूहमा प्रोटेक्ट गर्ने, नेपाली कलाकारहरूलाई अभिनय र तकनीकी नवीनतामा प्रशिक्षण दिने, र नेपाली चलचित्रहरूलाई अन्तर्राष्ट्रिय चलचित्र महोत्सवमा प्रदर्शन गर्ने विशेषता छ ।
नेपाली चलचित्र उद्योग समस्याहरूलाई समाधान गर्ने लागि सरकार, चलचित्र निर्माताहरू, कलाकारहरू, र जनसाधारण सबैले एकीकृत प्रयास गर्नुपर्छ । समस्याहरूको निवारणलाई सकारात्मक आन्दोलन, नीति निर्माण, प्रशिक्षण, समेत आवस्यक छ । (क्रमश) (साँघु साप्ताहिक, २०८० फागुन २८)
प्रतिकृया दिनुहोस