काठमाडाैं । पूर्वराष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीको पछिल्लो संघीय प्रदेश भ्रमणहरूलाई सामान्य सामाजिक अनुगमन वा औपचारिक भेटघाटका रूपमा मात्र व्याख्या गर्न सकिँदैन। यो क्रमशः एमालेको आगामी रणनीतिक संरचना र भित्रभित्रै चलिरहेको शक्ति सन्तुलनको पुनर्संरचनासँग प्रत्यक्ष जोडिएको देखिन्छ।
भण्डारीको उदयको सम्भावना
राष्ट्रपतिका रूपमा दुई कार्यकाल बिताएकी भण्डारीले कार्यकालको अन्त्यपछि लामो समय अपेक्षाकृत 'निष्क्रिय' जीवन बिताएकी थिइन्। तर, पछिल्ला केही महिनायता उनले देखाएको सक्रियता, विशेषगरी एमालेसँग नजिकिएका विभिन्न कार्यक्रमहरूमा सहभागिता, प्रदेश–प्रदेशमा प्रभावशाली भेटघाट तथा संस्थागत अवलोकनले संकेत गर्छ कि उनी अब केवल ‘पूर्वराष्ट्रपति’ को भूमिकामा मात्रै सीमित रहने मनस्थितिमा छैनन्।
एकातिर, भण्डारीको राजनीतिक निष्ठा, संगठनमा लामो अनुभव र राष्ट्रपतिको गरिमा उनले अझै बोकिरहेकी छिन्। अर्कोतर्फ, नयाँ पुस्ताका नेताहरू-विशेषतः पार्टी अध्यक्षको दावेदारको रूपमा देखिने युवापुस्ता -भण्डारीको पुनरागमनलाई आफ्ना सम्भावनाको अवरोधका रूपमा पनि हेर्न सक्छन् ।
उनको भ्रमणको ‘मोड्युल’ हेर्दा, यो केवल सामाजिक भावना वा मानवतावादी कार्य होइन, ‘ग्रेसफुल पॉलिटिकल कमब्याक’ को पूर्वतयारीजस्तो देखिन्छ। विशेषतः उनले भेटिरहेका समूह-पार्टी कार्यकर्ता, बुद्धिजीवी, व्यवसायी, समाजसेवी-यी सबै राजनीतिक शक्ति निर्माणका मूल पिलर हुन् ।
विधान संशोधनको बहस र नेतृत्वको तनाव
एमालेको वर्तमान विधानले ७० वर्ष उमेर पुगेका व्यक्तिलाई प्रत्यक्ष निर्वाचनमा भाग लिन नदिने प्रावधान राखेको छ। विद्यादेवी भण्डारीको उमेर त्यसको सीमाबाट बाहिर परिसकेको छ। तर, उनको पछिल्लो सक्रियता र सम्भावित नेतृत्वको चर्चा एमालेभित्र विधान संशोधनको आवश्यकता उत्पन्न गराइरहेको छ।
२०८२ भदौमा प्रस्तावित विधान अधिवेशन अहिले एमालेको आन्तरिक राजनीतिक लडाइँको केन्द्रबिन्दु बनेको छ। विधान परिवर्तनले न केवल भण्डारीजस्ता नेताहरूका लागि द्वार खोल्नेछ, तर पार्टीभित्रको वर्तमान नेतृत्व संरचनामा पनि भूचाल ल्याउने सम्भावना छ।
कसको डर ? कसको समर्थन ?
भण्डारीको पुनरागमन सम्भावित उम्मेदवारको रूपमा स्थापित भएमा एमालेभित्र शक्ति समीकरण परिवर्तन हुन सक्छ। केपी शर्मा ओलीको नेतृत्वमा निर्माण भएको बलियो संरचनाले भण्डारीलाई सहज प्रवेश दिन्छ कि प्रतिरोध गर्छ-यो पार्टीको भित्री संवादमा निर्भर रहनेछ।
एकातिर, भण्डारीको राजनीतिक निष्ठा, संगठनमा लामो अनुभव र राष्ट्रपतिको गरिमा उनले अझै बोकिरहेकी छिन्। अर्कोतर्फ, नयाँ पुस्ताका नेताहरू-विशेषतः पार्टी अध्यक्षको दावेदारको रूपमा देखिने युवापुस्ता -भण्डारीको पुनरागमनलाई आफ्ना सम्भावनाको अवरोधका रूपमा पनि हेर्न सक्छन् ।
एमाले र राष्ट्रवादको प्रतीकका रूपमा भण्डारी
विद्यादेवी भण्डारी राष्ट्रपतिको रूपमा विशेषगरी राष्ट्रवाद, हिन्दुत्व र सार्वभौमिकता जस्ता विषयमा स्पष्ट अडान लिएर चर्चित बनिन् । एमालेको सुदूर राष्ट्रियतावादी धारसँग उनको वैचारिक र व्यवहारिक निकटता यसपटक फाइदा बन्न सक्छ। सुदूरपश्चिम, मधेश र कर्णाली जस्ता प्रदेशमा उनी जाने तयारी गर्दैछिन् भन्ने सन्देशले पनि पार्टीको गहिरो रणनीतिक नक्सांकनको संकेत दिन्छ।
निष्कर्ष: भण्डारीको उभार एमालेको भावी अनुहार ?
पूर्वराष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीको सक्रियता एमालेभित्र नेतृत्वको भावी अनुहार तय गर्ने प्रतिस्पर्धामा एक बलियो अध्याय हुनसक्छ। विधान संशोधन भयो भने उनी सक्रिय भूमिकामा पुनः फर्किन सक्छिन्। त्यो केवल उम्मेदवारीसम्म सीमित नहुन पनि सक्छ- सम्भावित पार्टी अध्यक्षदेखि संवैधानिक भूमिकासम्म उनका लागि ‘स्पेस’ निर्माण हुने परिस्थिति बनिरहेको देखिन्छ।
पार्टीभित्रका आन्तरिक ध्रुवीकरण, आगामी विधान संशाेधन अधिवेशनको स्वरूप, र भण्डारीको भ्रमणको प्रभाव -यी सबै कुराहरू एमालेको आगामी राजनीतिक गन्तव्यलाई निर्णायक ढंगले प्रभावित गर्नसक्ने छन्।
प्रतिकृया दिनुहोस