जनकपुरधाम, २०८२ जेठ ९ गते । संघीय गृह मन्त्रालय र मधेश प्रदेश सरकार अन्तर्गतको गृह, सञ्चार तथा कानून मन्त्रालयको संयुक्त आयोजनामा सम्पन्न भएको मधेश प्रदेशस्तरीय सुरक्षा गोष्ठी जनकपुरधाममा भव्यताका साथ सम्पन्न भएको छ। प्रदेशका प्रमुख सुरक्षा निकायका कमाण्डर, नाका प्रमुख, प्रमुख जिल्ला अधिकारी, अनुसन्धान अधिकृत तथा रणनीतिक योजनाकारहरूको उपस्थिति रहेको गोष्ठीको प्रमुख आकर्षण रहे सशस्त्र प्रहरी बल नेपालका महानिरीक्षक (IGP ) राजु अर्यालको प्रेरणादायी निर्देशन।

🔰 प्रमुख सन्देश : “सीमा नियन्त्रण, तस्करी नियन्त्रण र समन्वय -यी तीन स्तम्भमा सुरक्षाको फड्को” सशस्त्र प्रहरी प्रमुख राजु अर्यालले गोष्ठीमा मातहतका सम्पूर्ण कमाण्डरहरूलाई स्पष्ट निर्देशन दिँदै भन्नुभयो:

“सीमा क्षेत्र संवेदनशील छन्, अपराध प्रवृत्तिहरू विकसित छन्, तर सशस्त्र प्रहरी बल नेपाल सशक्त छ। हामीले हर मोर्चामा अनुशासन, तत्परता र रणनीतिक सोचको प्रदर्शन गर्नुपर्छ। जुनसुकै तहको लापरबाही अब क्षम्य हुने छैन।”

उहाँले सशस्त्र प्रहरी बलको भूमिकालाई “रक्षात्मक मात्र होइन, निवारणमुखी सुरक्षातर्फ रूपान्तरण गर्नुपर्ने” बताउँदै प्रदेशका प्रमुख नाकाहरू – भिठ्ठामोड, जलेश्वर, मलंगवा, गढी, वीरगञ्ज, गौर, इनरुवा, बेलहरी लगायतका स्थानमा सघन निगरानी, प्रविधियुक्त गस्ती र इंटेलिजेन्स-आधारित परिचालनमा जोड दिनुभयो।

🧭 गोष्ठीमा उठाइएका मुख्य मुद्दाहरू

सीमावर्ती अपराध नियन्त्रणमा बहु-संस्थागत समन्वय

सशस्त्र प्रहरी, नेपाल प्रहरी, सिविल प्रशासन र स्थानीय तहबीच नियमित सुरक्षा संवाद।

तस्करी नियन्त्रणमा नवीन उपाय

वस्तु तस्करी, अवैध मदिरा, सुन, कपडा, मोबाईल, औषधि तथा मानव ओसारपसार नियन्त्रणमा इंटेलिजेन्सको प्रयोग र निगरानी टावर पुनःसक्रिय गर्ने योजना।

जनसुरक्षा र जनसरोकारमा प्रहरीको संवेदनशीलता

सीमामा रहेका स्थानीय बासिन्दासँग प्रहरीको सम्बन्ध सुधार्न “समुदाय प्रहरी साझेदारी” कार्यक्रमको पुनःसंरचना।

प्रविधिमा आधारित गस्ती

ड्रोन, सीसीटीभी, सीमासँग सम्बन्धित मोबाइल एप विकासजस्ता विषयहरू प्रारम्भिक कार्यसूचीमा।

सुरक्षा फोर्सको मनोबल, तालिम र सम्मान

उच्च मनोबलका लागि आवास, पोशाक, यातायात, इन्टरनेट सुविधा तथा आपतकालीन भत्ता सुदृढ गर्ने गृह मन्त्रालयको प्रतिबद्धता।

👤 सहभागी निकायहरू

गोष्ठीमा संघीय गृह मन्त्रालयका उच्च अधिकारीहरू, मधेश प्रदेशका प्रमुख जिल्ला अधिकारीहरू, प्रदेश प्रहरी प्रमुखहरू, सशस्त्र प्रहरी बल नेपालका गण, गुल्म र कम्पनी कमाण्डरहरू, राजस्व अनुसन्धान विभाग, राष्ट्रिय अनुसन्धान विभाग, तथा स्थानीय सरकारका प्रतिनिधिहरूको उल्लेखनीय उपस्थिति थियो।

🗣 IGP  राजु अर्यालका कडा निर्देशनहरू –

“कमाण्डर अब केवल आदेश पालक होइन, रणनीतिक योजनाकार र नेतृत्वकर्ता हुनु आवश्यक छ।”

“हामी सीमामा तैनाथ छौं-यो केवल भौगोलिक रक्षा होइन, राष्ट्रिय सान र आत्मसम्मानको रेखा रक्षा हो।”

“तस्करी र अपराधको चुनौती स्वीकार गर्दै सशस्त्र प्रहरी बल अब ‘Reactive’ होइन, ‘Proactive’ हुनेछ।”

सीमावर्ती नाकाको विश्लेषणात्मक विवरण

(मधेश प्रदेशको सन्दर्भमा रणनीतिक सुरक्षा चुनौती र सम्भावना)

मधेश प्रदेशमा भारतसँगको करिब ८०० किलोमिटर लामो खुला सिमाना छ, जसले गर्दा यो प्रदेश नेपालको सबभन्दा संवेदनशील सुरक्षा जोन मानिन्छ। जनकपुरमा सम्पन्न सुरक्षा गोष्ठीले यी नाकाहरूलाई प्राथमिक सुरक्षा 'हटस्पट'को रूपमा विश्लेषण गरेको थियो। प्रमुख सीमावर्ती नाकाहरूको विश्लेषण यस प्रकार छ:

१. वीरगंज – रक्सौल नाका (पर्सा)
रणनीतिक महत्त्व: नेपालको सबैभन्दा ठुलो आयात–निर्यात केन्द्र। व्यापारिक सामानको मुख्य प्रवेशद्वार।

सुरक्षा चुनौती: सुन, मोबाइल, मदिरा, औषधि तथा हवाला कारोबार।

सरकारी तयारी: स्क्यानर, डिजिटल गेट, सशस्त्र प्रहरीको विशेष टोली परिचालन।

२. गौर – बैरगनिया नाका (रौतहट)

रणनीतिक महत्त्व: ग्रामीण तस्करी मार्गको केन्द्र। कपडा, गुटखा, अवैध मदिरा, मानव तस्करीको प्रवेशद्वार।

सुरक्षा चुनौती: सीमाको भौगोलिक खुलापन र सीमित गस्ती।

सरकारी तयारी: सशस्त्र प्रहरी चेकपोस्ट विस्तार, राजश्व अनुसन्धानको सहकार्य।

३. मलंगवा – सोनबरसा नाका (सर्लाही)

रणनीतिक महत्त्व: धार्मिक पर्यटन, ग्रामीण व्यवसाय र व्यापारका लागि प्रयोग हुने प्रमुख नाका।

सुरक्षा चुनौती: अवैध औषधि, चोरी निकासी, नक्कली नोट कारोबार।

सरकारी तयारी: औषधि नियन्त्रण विशेष योजना, साझा गस्ती अभियान।

४. भिठ्ठामोड – जयनगर नाका (धनुषा)

रणनीतिक महत्त्व: रेल र सडक दुबै यातायात जोड्ने एकमात्र नाका।

सुरक्षा चुनौती: अन्तरदेशीय मानव ओसारपसार, सामान तस्करी।

सरकारी तयारी: रेल स्टेशन निगरानी विस्तार, प्रहरी र सशस्त्रको संयुक्त निगरानी।

५. जलेश्वर – मटिहानी नाका (महोत्तरी)

रणनीतिक महत्त्व: परम्परागत व्यापारी नाका, संस्कृतिक सम्बन्ध बलियो।

सुरक्षा चुनौती: लघुस्तरीय दैनिक तस्करी, खासगरी पेट्रोलियम पदार्थ।

सरकारी तयारी: सशस्त्रको मोबाइल गस्ती र सीसीटीभी निगरानीको सुरुवात।

६. इनरुवा–भुटाहा नाका (सुनसरी)

रणनीतिक महत्त्व: पूर्वी मधेशको व्यापारिक प्रवेशद्वार।

सुरक्षा चुनौती: गुटखा, सुपारी, अबैध लत्ता कपडा।

सरकारी तयारी: बारम्बार चेकिङ अभियान, गस्ती कडा।

नीतिगत सन्देश:
गोष्ठीमा सशस्त्र प्रहरी महानिरीक्षक राजु अर्यालले भनेजस्तै –

"नाका मात्रै नाका होइन, तिनीहरू आर्थिक र सुरक्षाको संवेदनशील केन्द्र हुन्। ती केन्द्रहरूमा तालिम प्राप्त, प्रविधिसम्पन्न र उच्च मनोबलका सुरक्षाकर्मी खटाउनु नै राष्ट्र सुरक्षाको पहिलो बिन्दु हो।"

📰 'साँघु न्यूज डटकम' विश्लेषण:

मधेश प्रदेश सीमावर्ती क्षेत्रको संवेदनशीलताको कारण सुरक्षाकर्मीहरूका लागि निर्णय, दूरदृष्टि र दक्षता, इमानदारी अनिवार्य भइसकेको छ। सशस्त्र प्रहरी महानिरीक्षक राजु अर्यालले ‘कमान्डर–कमाण्डर संवाद र रणनीति साझा गर्ने संस्कृति’ बलियो बनाउँदै स्थानीय तहसम्मको सुरक्षालाई राष्ट्रिय मापदण्डमा लैजाने निर्देशन दिएका छन्।