पेरिस, १२ भदौं । फ्रान्सले मेडागास्करलाई औपनिवेशिक कालका तीनवटा खोपडी फिर्ता गरेको छ। 

यी मध्ये एउटा खप्पर मालागासी राजा तोराको मानिन्छ। सन् १८९७ मा फ्रान्सेली सैनिकहरूले राजा तोराको टाउको काटेका थिए। त्यतिबेला फ्रान्सले यसलाई ट्रफीको रूपमा पेरिस लगेर राष्ट्रिय इतिहास संग्रहालयमा राखेको थियो। बाँकी दुईवटा खोपडी सकलवा जातिको हो।

पेरिसको संस्कृति मन्त्रालयमा माडागास्करलाई तीनवटा सकलाभा खप्पर फिर्ता गर्ने समारोहमा फ्रान्सका फ्रान्कोफोनी र अन्तर्राष्ट्रिय साझेदारी मन्त्री थानी मोहम्मद सोइलिहीसँगै फ्रान्सकी संस्कृति मन्त्री डोना मारा (बायाँ) ले आफ्ना फ्रान्सकी प्रतिनिधि रचिदा दातीलाई उपहार प्रदान गर्दै । मानव अवशेषहरूको पुनर्स्थापना सम्बन्धी कानून लागू गर्दै फ्रान्सले औपनिवेशिक युगका तीनवटा मानव खप्परहरू माडागास्करलाई फिर्ता गरेको छ, जसमा १८९७ मा फ्रान्सेली सेनाले टाउको काटेका सकलाभा राजा तोएरालाई श्रेय दिइएको थियो । (फोटो: स्टेफन डे सकुटिन / एएफपी)

सन् २०२३ मा फ्रान्समा नयाँ कानून पारित भएपछि यो फिर्ता सम्भव भएको हो । यस कानूनले मानव अवशेषहरूलाई उनीहरूको मूल देशहरूमा फिर्ता गर्न अनुमति दिन्छ । यस कानून अन्तर्गत यी खोपडीहरू पहिलो पटक मेडागास्करलाई हस्तान्तरण गरिन लागिएको हो ।

यसका साथै फ्रान्सले आफ्नो पुर्खाको अवशेष पहिलो पटक कुनै पनि देशलाई फिर्ता गर्न लागेको हो । यसपछि अष्ट्रेलिया, अर्जेन्टिनालगायत धेरै देशले पनि फ्रान्ससँग आफ्ना पुर्खाको अवशेष मागिरहेका छन् ।

अब यी खप्परहरूलाई आइतबार माडागास्कर फर्काइने छ र त्यहाँ गाडिनेछ। फ्रान्सेली संस्कृतिमन्त्री रचिदा दातीले खप्पर ल्याउनु औपनिवेशिक हिंसासँग सम्बन्धित र मानव मर्यादाविरुद्धको विषय भएको बताइन् भने मेडागास्करका संस्कृति मन्त्री भोलामिरन्ती डोना माराले यसलाई दुई देशबीचको सम्बन्धमा ‘नयाँ युगको सुरुवात’ भएको बताए ।

उनले विगत १२८ वर्षदेखि राजा तोरा र सकलवासीको खप्पर नहुँदा आफ्नो देशको मुटुमा ‘खुला घाउ’ छोडेको बताए । हाल अनुसन्धानपछि वैज्ञानिकहरूले ती खप्परहरू सकलवा समुदायको भएको पुष्टि गरे पनि ती खप्परहरूमध्ये कुनै पनि राजा तोराको हो ? त्यो भने पूर्ण रूपमा भन्न सकेका छैनन् ।

फ्रान्सेली राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रोनले सन् २०१७ मा सत्तामा आएपछि अफ्रिकामा भएका फ्रान्सेली अत्याचार स्वीकार गर्न थालेका थिए । यस वर्षको अप्रिलमा उनी माडागास्करको राजधानी अन्टानानारिभो गएका थिए, त्यहाँ उनले फ्रान्सको अत्याचारको लागि माफी मागेका थिए ।