काठमाडौं । गृह मन्त्रालयले ०८२ भदौ ४ गते अलग–अलग मन्त्रिस्तरीय निर्णयबाट उपसचिवस्तरका कर्मचारीको जिम्मेवारी रहने साढे तीनदर्जन इलाका प्रशासक, सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारीको सरुवा गरिएको छ । एक दर्जन भन्दा बढी सहसचिवस्तरमा प्रमुख जिल्ला अधिकारी (सिडिओ) हरूको पनि सरूवा र पदस्थापन मन्त्रालयले गरेको छ । रोचक विषय के छ भने प्रमुख जिल्ला अधिकारीको सरुवामा मन्त्रालयको नेतृत्व गरेको नेपाली कांग्रेसका नेता एवम् मन्त्री रमेश लेखकले सत्ता सहयात्री दलसँग समन्वय नगरी एकलौटी ढंगले प्रजिअहरुको सरुवा र पदस्थापन गरेको एमालेहरुको गुनासो रहेको स्रोत बताउछ ।
सत्ताको नेतृत्व गरिरहेको नेकपा एमालेका अध्यक्ष एवम् प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली र मन्त्रीहरूसँगसमेत समन्वय नगरी एकलौटी ढंगले कांग्रेस पृष्ठभूमिका कर्मचारीहरूलाई छानीछानी सरूवा गरेको भन्दै असन्तुष्टिका स्वरहरु सुनिन थालेका छन् ।
मन्त्री लेखक र सचिव गोर्कणमणि दुवाडीले सिडिओ सरूवाको मापदण्डलाई समेत पालना नगरेको आरोप लाग्ने गरेको छ । जसका कारण आफू अनुकूललाई आकर्षक र आर्थिक हिसावले मालदार मानिने जिल्लाको सिडिओमा खटाइएको छ ।
राजनीतिक पहुँच नभएकाहरुलाई भने पेलेर दुर्गम र कम आकर्षक जिल्लाको प्रमुखमा खटाइएको भन्दै कर्मचारीहरु असन्तुष्ट हुन पुगेका छन् । यतिसम्मकि मन्त्रालयले सिडिओको अनुभव नै नभएका कतिपय सहसचिवलाईसमेत क वर्गको जिल्लामा सरुवा गरिएको छ । जसले गर्दा गृह प्रशासनमा बेथिति मौलाएको मात्र नभएर असन्तुष्टि व्यक्त हुन थालेका छन् । मन्त्री रमेश लेखकले काठमाडौंमा कार्यरत प्रजिअ ऋषिराम तिवारीलाई सात महिनामै मन्त्रालयमा तानेर आन्तरिक व्यवस्थापन महाशाखाको जिम्मेवारी दिएको बताइन्छ ।
जबकि, सहसचिव तिवारीले जिल्लामा शान्ति, सुरक्षा र अमनचयन कायम गर्ने कार्यमा कुनै कसरत बाँकी राखेका थिएनन् । उनलाई सरुवा गर्नुको मुख्य कारण मन्त्रालयको प्रशासन महाशाखाको नेतृत्व गर्दै आएका सहसचिव छविलाल रिजालको दबाबले काम गरेको स्रोतको भनाई रहेको छ । तिवारीलाई हटाएर रिजाललाई काठमाडौंको सिडिओमा खटाइएको छ । सहसचिव रिजालको चाहना यसअघि रूपन्देही र पर्सा जिल्लामध्ये एक रहेको थियो । पर्सामा पाल्पामा कार्यरत रहेका तोयानारायण सुवेदी र रूपन्देहीमा यसअघि मन्त्रालयबाट डा. टेकराज पाण्डेलाई खटाइसकिएको छ ।
त्यसले रिजालले काठमाडौं जिल्ला रोजेर नै बाजी मार्न सफल भएको बताइन्छ । सहसचिव जयनारायण आचार्यलाई भने प्रशासन महाशाखा प्रमुखको जिम्मेवारी दिइएको छ । उनी सात महिना अगाडि नक्कली शैक्षिक प्रमाण पत्रको विवादमा परेर काठमाडौंको प्रजिअबाट मन्त्रालयमा तानिएका थिए । मन्त्री लेखकले मन्त्रिस्तरीय निर्णयबाट १४ जना सहसचिवस्तरका कर्मचारीको विभिन्न जिल्लामा सरुवा र पदस्थापना गरिएका छन् । जसमा ९९ प्रतिशत कांग्रेस पृष्ठभूमिका कर्मचारीलाई रहेको मन्त्रालय स्रोतले दावी गरेको छ । यही कारणले गठबन्धन सरकारमा नै तरङ्ग पैदा गरेको चर्चा छ ।
गठबन्धन सरकार भएपनि कांग्रेसले प्रजिअहरुको सरूवा र पदस्थापनमा भने एमाले निकटका कर्मचारीलाई पेलेरै एकलौटी रुपमा अगाडि बढेको स्रोतको दाबी छ । मन्त्री लेखक र सचिव दुवाडीले संयुक्त सरकारको संस्कार विपरीत कर्मचारी सरुवमा एकलौटी गरेपछि एमाले नेता र मन्त्रीहरू आक्रोसित हुन पुगेका छन् । भिजिट भिसा प्रकरणमा अध्यागमन सेटिङ काण्डले गृह र अर्थ मन्त्रालय साटफेर गर्ने चर्चा गठबन्धन सरकारमा चलिरहेको छ । यसैबखत मन्त्री लेखकले भने गृह प्रशासनलाई पुरै कांग्रेसीकरण गरेको अर्थमा हेरिएको छ । जसले गर्दा सरकार सञ्चालनमा समस्या उत्पन्न हुनसक्ने आशंका नेकपा एमाले निकट स्रोतले गरेको छ ।
प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले ०८१ चैत्र १५ गतेको तीनकुनेमा घटेको घटना र अध्यागमन सेटिङ काण्डमा सचिव दुवाडी र मन्त्री लेखकलाई उन्मुक्ति दिएको प्रतिफल सिडिओ सरूवामा राम्रैसंग धोका खान पुगेको अर्थमा हेरिएको छ । कांग्रेस निकट रहेकै आधारमा यो पटक विवादस्पद छवीका सहसचिव र उपसचिवहरुले आकर्षक जिल्लाहरुमा गज्जबको अवसरका लागि मौका छोपेका छन् । कतिपय अनुभवहीनहरूले पनि महत्वपूर्ण जिल्लाको सिडिओ बन्ने मौकाको पाएको चर्चा चल्ने गरेको छ । प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद कार्यालयबाट भरखरै गृह गएका सहसचिव नवराज घिमिरेले मुख्यसचिव एकनारायण अर्यालको आशीर्वादमा पहिलो पटक नै क वर्गको भक्तपुर जिल्लाको सिडिओ बन्न सफल भएका छन् ।
उनी इमान्दार र क्षमतावान सहसचिव रहेपनि सिडिओको अनुभव भने छैन । घिमिरे सहकारी विभाग र यातायात व्यवस्था विभागको महानिर्देशक, प्रदेश मन्त्रालयको सचिव हुँदै प्रधानमन्त्री कार्यालयमा भित्रिएका थिए । काठमाडौंको सिडिओमा खटाइएका रिजाललाई भने विवादस्पद सहसचिव मानिन्छ । उनले झापाको प्रजिअ, सूचना तथा प्रशारण विभागको महानिर्देशक, संघीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्रालयमा बसेर राम्रै अवसर लिइसकेका हुन् । पछिल्लो पटक गृहको प्रशासन महाशाखाको जिम्मेवारीमा रहँदा भने बद्नाम कर्मचारीहरूलाई छानीछानी त्रिभुवन विमानस्थल अध्यागमन कार्यालय पठाएको आरोप उनीमाथि लाग्ने गरेको छ ।
त्यसरी खटाइएका कर्मचारीहरुले गैरजिम्मेवार काम गरेर मन्त्रालयलाई बद्नाम गरेका थिए । भिजिट भिसामा विदेश जाने युवायुवतीहरूलाई अध्यागमनका कर्मचारीहरुले कडाई गर्दै खाडीमुलुक जादा युवासँग ३० हजार, युवतीसँग ५० हजार, युरोप जानेसँग एक लाख रूपैयाँ असुलेर उड्न दिएको आरोप लागेको थियो । जसले गर्दा सहसचिव रिजालमात्र नभएर सिङ्गो मन्त्रालय नै विवादमा पर्दै आएको छ । उनै सहसचिव रिजाललाई मन्त्री लेखकले काठमाडौंको सिडिओको पुरस्कार दिएपछि आफ्नै चरित्र उदाङ्गो भएको अर्थमा हेरिएको छ ।
केही समय धादिङको सिडिओ चलाएका सहसचिव सुमन घिमिरे पनि ललितपुर जिल्लाको सिडिओ पाउन सफल भए । उनीसँग पनि जिल्ला प्रशासन कार्यालय सञ्चालनको खासै अनुभव नरहेको बताइन्छ । डेढ महिना अघि मात्रै पाल्पाको सिडिओ बनेका सहसचिव तोयानारायण सुवेदीलाई भने पर्साजस्तो महत्वपूर्ण जिल्लामा सरुवा गरिएको छ । काविल प्रशासक मानिने सहसचिव गणेश अर्यालको स्थानमासोझा, इमानदार र विशेष जटिल, तस्करहरुको चलखेल बढी हुने विवादस्पद पर्सा जिल्ला प्रशासन हाँक्ने विषयमा सुवेदीलाई समस्या पर्ने हो कि भन्ने चर्चा गृहमा हुने गरेको छ । सुवेदी इमान्दार कर्मचारी रहेतापनि पर्सा जस्तो संवेदनशील जिल्ला हाँक्ने क्षमता भने कम रहेको उनलाई नजिकबाट चिन्ने प्रशासकहरुले बताए ।
उनी कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवालाई जोडबलमा सरुवा हुन सफल भएको स्रोतको भनाई रहेको छ । त्यसैले पर्सा जस्तो तस्करी, माफियागिरी, राजस्व छलि र आर्थिक अपराध अधिक हुने जिल्लामा कसरी कार्यसम्पादन गर्लान् भन्ने विषयसमेत चासोकासाथ हेरिएको छ । प्रजिअ अर्याललाई भने गृह मन्त्रालय तानिएको छ । सप्तरीबाट सहसचिव भोला दाहाललाई दोलखाको प्रजिअमा सरुवा गरिएको छ । मन्त्रालयमा भर्खरै भित्रिएका सहसचिव बाबुराम गौतमलाई भने भोजपुरमा खटाइएको छ ।
सामान्य प्रशासन मन्त्रालयको अतिरिक्त समूहबाट गृह प्रवेश गर्नासाथ सहसचिव सिजना थपलियाले भने संखुवासभाको प्रजिअमा बाजी मार्न सफल भएकी छिन । सहसचिव बिनु बज्राचार्य कँुवरलाई पनि गृह प्रशासनको अनुभव नभएपनि पहिलो पटकमा नै पाल्पामा खटाइएको छ । भोजपुरका सिडिओ सुरेश पन्थीलाई मन्त्रालयमा भित्र्याएर नीति योजनामा, अनुगमन र मूल्यांकन महाशाखा प्रमुखको जिम्मेवारी दिइएको छ । धनकुटाका सिडिओ टुवराज पोखरेललाई सप्तरीमा सरुवा गरिएको छ ।
दोलखाका सिडिओ शिवराम गेलाललाई धनकुटाको जिम्मेवारी दिइएको छ । जाजरकोटका सिडिओ मेखबहादुर मग्रातीलाई ओखलढुंगामा सरुवा गरिएको छ । चितवनमा प्रजिअको जिम्मेवारीबाट सहसचिव प्रकाश पौडेललाई बारामा सरुवा गरिएको छ । संखुवासभाका सिडिओ दिव्यराज पोखरेललाई भने राष्ट्रिय विपत् जोखिम न्युनीकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरणमा खटाइएको छ । सिरहाका सिडिओ विश्वप्रकाश अर्याललाई दाङमा सरुवा गरिएको छ । बाराबाट सहसचिव वसन्त अधिकारीलाई सिरहाको प्रजिअमा सरुवा गरिएको छ ।
ओखलढुंगाबाट विजयराज सुवेदीलाई धादिङमा सरूवा गरिएको छ । भदौ ४ गते नै मन्त्रालयले पर्वतबाट उपसचिव गणेशप्रसाद पौडेललाई बाजुराको प्रजिअमा सरुवा गरेको छ । मन्त्रालयबाट लिलाकुमारी केसी पाण्डेलाई सोलुखुम्बुमा खटाइएको छ । उपसचिव राजेश पन्थीलाई रसुवाको प्रजिअमा र इलाका प्रशासन कार्यालय फर्पिङबाट उपसचिव नवराज पौडेललाई मनाङमा सरुवा गरिएको छ । राष्ट्रिय परिचयपत्र तथा पञ्जिकरण विभागबाट उपसचिव शिवराज सेढाईलाई ताप्लेजुङमा सरुवा गरिएको छ । यसअघि उनले बारामा सहायक प्रजिअ भएर काम गरिसकेका छन ।
बाँकेका सहायक सिडिओ खडानन्द खत्रीलाई मुगुमा खटाइएको छ । उपसचिव सीता परियारलाई पूर्वी रूकुमको प्रजिअको जिम्मेवारीमा खटाइएको छ । उनी कांग्रेस सहमहामन्त्रीसमेत रहेका सांसद जीवन परियारकी श्रीमती हुन् । उनलाई पनि मन्त्रालयको नेतृत्वले प्रमुख जिल्ला अधिकारीको अनुभव लिने अवसर जुराइदिएको मन्त्रालय स्रोतले बताएको छ । गृहमन्त्री लेखकका निजी सचिवबाट उपसचिव बद्रीप्रसाद तिवारीलाई भने म्याग्दीको प्रजिअमा सरुवा गरिएको छ । उनले रसुवाको सिडिओ हुने चाहना राख्दै आएका थिए ।
तर, असार तेस्रो साता भोटेकोशीमा आएको बाढीले केरूङ जाने पुल बगाएपछि उनको सपनामा तुसारापात लागेको गृहमा चर्चा हुने गरेको छ । पर्वत निवासी तिवारीले घर पायक म्याग्दीमा सरूवा हुने मौका पाए । तिवारी उनै पात्र हुन्, जसले भिजिट भिसा प्रकरणमा ठूलो भूमिका खेलेको आरोप लाग्ने गरेको छ । तिवारी पनि नागरिकता बनाउने काममा बाहेक जिल्ला प्रशासन कार्यालयको अनुभव नभएका कर्मचारी भनेर गृहमा चर्चा हुने गरेको छ ।
अख्तियारको छानबिनको राडारमा रहेका उनी गृह प्रशासनमार्फत सुशासनको धज्जी उडाउने पात्र भनेर चर्चामा छन् । सहकारी ठगी प्रकरणमा पूर्पक्षका लागि थुनामा रहेका पूर्व गृहमन्त्री रवि लामिछानेको निजी सचिव रहेर गृहमा मस्ती गरेका नवराज पौडेललाई मनाङको सिडिओमा खटाइएको छ । इलाका कार्यालय फर्पिङबाहेक प्रशासनिक अनुभव नभएका पौडेलले रविका अनेक सूचना मन्त्री लेखकलाई उपलब्ध गराएकोले पुरस्कार स्वरुप त्यता खटाइएको चर्चा गृहमा हुने गरेको छ ।
इलाका प्रशासन कार्यालय लहानका गोकर्णराज सुयललाई भने कालिकोटमा खटाइएको छ । उपसचिव दिनेश प्रसाद थानीलाई रूकुम पश्चिमको प्रजिअमा र कारागार कार्यालय नख्खुका प्रमुख भीमराज कोइरालालाई डोल्पामा सरुवा गरिएको छ । कारागार व्यवस्थापन विभागबाट उपसचिव टेककुमार रेग्मीलाई हुम्लाको सिडिओमा खटाइएको छ ।
सोलुखुम्बुका मनोज कुमार घिमिरे, रसुवाका अर्जुन पौडेल, मनाङका मातृका आचार्य मन्त्रालयमा भित्रिएका छन । बाजुराका मेघनाथ पाध्या, मुगुका कमलप्रसाद पाण्डे, म्याग्दीका गुरूदत्त ढकाल, कालिकोटका नारायण प्रसाद भट्टराई, रूकुम पश्चिमका कुलबहादुर जिसी, ताप्लेजुङका नेत्रप्रसाद शर्मा, डोल्पाका रोमबहादुर महत, हुम्लाका नारायण पाण्डे र रूकुम पश्चिमका सिडिओ रूद्रप्रसाद न्यौपानेको भने मन्त्रालयमा सरूवा गरिएको छ । विभिन्न जिल्लाका खटाइएका केही सहसचिव र उपसचिव नागरिकता बनाउनका लागि जिल्ला प्रशासन कार्यालय जानुबाहेकको अन्य अनुभव नभएकाहरुसमेत रहेको बताइन्छ । (साँघु साप्ताहिक, २०८२ भदौ ९)
प्रतिकृया दिनुहोस